Definify.com
Definition 2024
सुख
सुख
Hindi
Noun
सुख • (sukh) m (Urdu spelling سکھ)
- happiness, pleasure, gratification
- सनातन मुक्ति पाने के लिए, जीवन के सुखों का त्याग करना पड़ेगा।
- In order to attain eternal salvation, you must sacrifice the pleasures of life.
- comfort
- यह यात्रियों के सुख के लिए है।
- This is for the comfort of the passengers.
Synonyms
- (happiness): ख़ुशी (xuśī)
Derived terms
- सुखकर (sukh-kar, “happy, pleasant, comforting”)
- सुखजनक (sukh-janak, “causing happiness or pleasure”)
- सुखजीवी (sukh-jīvī, “easy-going”)
- सुखमृत्यु (sukh-mŕtyu, “euthanasia”)
References
- Bahri, Hardev (1989), “सुख”, in Siksarthi Hindi-Angrejhi Sabdakosa [Learners' Hindi-English Dictionary], Delhi: Rajpal & Sons
- सुख in Chaturvedi, Mahendra and Bhola Nath Tiwari (1970), A practical Hindi-English dictionary (Delhi: National Publishing House)
Sanskrit
Etymology
Said to be from सु (su) + ख (kha), and to mean originally "having a good axle-hole"; possibly a Prakrit form of सुस्थ (su-stha); compare दुःख (duḥkha).
Adjective
सुख • (sukhá)
- running swiftly or easily (only applied to cars or chariots, superlative सुखतम (sukhá-tama)), easy
- pleasant (rarely with this meaning in Vedas), agreeable, gentle, mild (comparative सुखतर (sukhá-tará))
- comfortable, happy, prosperous (सुखिन् (sukhin))
- virtuous, pious
Declension
| Masculine a-stem declension of सुख | |||
|---|---|---|---|
| Nom. sg. | सुखः (sukhaḥ) | ||
| Gen. sg. | सुखस्य (sukhasya) | ||
| Singular | Dual | Plural | |
| Nominative | सुखः (sukhaḥ) | सुखौ (sukhau) | सुखाः (sukhāḥ) |
| Vocative | सुख (sukha) | सुखौ (sukhau) | सुखाः (sukhāḥ) |
| Accusative | सुखम् (sukham) | सुखौ (sukhau) | सुखान् (sukhān) |
| Instrumental | सुखेन (sukhena) | सुखाभ्याम् (sukhābhyām) | सुखैः (sukhaiḥ) |
| Dative | सुखाय (sukhāya) | सुखाभ्याम् (sukhābhyām) | सुखेभ्यः (sukhebhyaḥ) |
| Ablative | सुखात् (sukhāt) | सुखाभ्याम् (sukhābhyām) | सुखेभ्यः (sukhebhyaḥ) |
| Genitive | सुखस्य (sukhasya) | सुखयोः (sukhayoḥ) | सुखानाम् (sukhānām) |
| Locative | सुखे (sukhe) | सुखयोः (sukhayoḥ) | सुखेषु (sukheṣu) |
| Feminine ā-stem declension of सुख | |||
|---|---|---|---|
| Nom. sg. | सुखा (sukhā) | ||
| Gen. sg. | सुखायाः (sukhāyāḥ) | ||
| Singular | Dual | Plural | |
| Nominative | सुखा (sukhā) | सुखे (sukhe) | सुखाः (sukhāḥ) |
| Vocative | सुखे (sukhe) | सुखे (sukhe) | सुखाः (sukhāḥ) |
| Accusative | सुखाम् (sukhām) | सुखे (sukhe) | सुखाः (sukhāḥ) |
| Instrumental | सुखया (sukhayā) | सुखाभ्याम् (sukhābhyām) | सुखाभिः (sukhābhiḥ) |
| Dative | सुखायै (sukhāyai) | सुखाभ्याम् (sukhābhyām) | सुखाभ्यः (sukhābhyaḥ) |
| Ablative | सुखायाः (sukhāyāḥ) | सुखाभ्याम् (sukhābhyām) | सुखाभ्यः (sukhābhyaḥ) |
| Genitive | सुखायाः (sukhāyāḥ) | सुखयोः (sukhayoḥ) | सुखानाम् (sukhānām) |
| Locative | सुखायाम् (sukhāyām) | सुखयोः (sukhayoḥ) | सुखासु (sukhāsu) |
| Neuter a-stem declension of सुख | |||
|---|---|---|---|
| Nom. sg. | सुखम् (sukham) | ||
| Gen. sg. | सुखस्य (sukhasya) | ||
| Singular | Dual | Plural | |
| Nominative | सुखम् (sukham) | सुखे (sukhe) | सुखानि (sukhāni) |
| Vocative | सुख (sukha) | सुखे (sukhe) | सुखानि (sukhāni) |
| Accusative | सुखम् (sukham) | सुखे (sukhe) | सुखानि (sukhāni) |
| Instrumental | सुखेन (sukhena) | सुखाभ्याम् (sukhābhyām) | सुखैः (sukhaiḥ) |
| Dative | सुखा (sukhā) | सुखाभ्याम् (sukhābhyām) | सुखेभ्यः (sukhebhyaḥ) |
| Ablative | सुखात् (sukhāt) | सुखाभ्याम् (sukhābhyām) | सुखेभ्यः (sukhebhyaḥ) |
| Genitive | सुखस्य (sukhasya) | सुखयोः (sukhayoḥ) | सुखानाम् (sukhānām) |
| Locative | सुखे (sukhe) | सुखयोः (sukhayoḥ) | सुखेषु (sukheṣu) |
Noun
सुख • (sukhá) m
- name of a man
- a kind of military array, compare दण्ड (daṇḍa)
- (music) a particular mūrchanā
- name of the city of Varuṇa
- name of one of the 9 śaktis of Shiva
Declension
| Masculine a-stem declension of सुख | |||
|---|---|---|---|
| Nom. sg. | सुखः (sukhaḥ) | ||
| Gen. sg. | सुखस्य (sukhasya) | ||
| Singular | Dual | Plural | |
| Nominative | सुखः (sukhaḥ) | सुखौ (sukhau) | सुखाः (sukhāḥ) |
| Vocative | सुख (sukha) | सुखौ (sukhau) | सुखाः (sukhāḥ) |
| Accusative | सुखम् (sukham) | सुखौ (sukhau) | सुखान् (sukhān) |
| Instrumental | सुखेन (sukhena) | सुखाभ्याम् (sukhābhyām) | सुखैः (sukhaiḥ) |
| Dative | सुखाय (sukhāya) | सुखाभ्याम् (sukhābhyām) | सुखेभ्यः (sukhebhyaḥ) |
| Ablative | सुखात् (sukhāt) | सुखाभ्याम् (sukhābhyām) | सुखेभ्यः (sukhebhyaḥ) |
| Genitive | सुखस्य (sukhasya) | सुखयोः (sukhayoḥ) | सुखानाम् (sukhānām) |
| Locative | सुखे (sukhe) | सुखयोः (sukhayoḥ) | सुखेषु (sukheṣu) |
Noun
सुख • (sukhá) n
- ease, easiness
- comfort
- prosperity
- pleasure
- happiness (in m personified as a child of Dharma and Siddhi)
- joy, delight in (+locative)
- sukham-√kṛ — to give pleasure
- महता सुखेन (mahatā sukhena) — with great pleasure
- the sky, heaven, atmosphere
- water
Declension
| Neuter a-stem declension of सुख | |||
|---|---|---|---|
| Nom. sg. | सुखम् (sukham) | ||
| Gen. sg. | सुखस्य (sukhasya) | ||
| Singular | Dual | Plural | |
| Nominative | सुखम् (sukham) | सुखे (sukhe) | सुखानि (sukhāni) |
| Vocative | सुख (sukha) | सुखे (sukhe) | सुखानि (sukhāni) |
| Accusative | सुखम् (sukham) | सुखे (sukhe) | सुखानि (sukhāni) |
| Instrumental | सुखेन (sukhena) | सुखाभ्याम् (sukhābhyām) | सुखैः (sukhaiḥ) |
| Dative | सुखा (sukhā) | सुखाभ्याम् (sukhābhyām) | सुखेभ्यः (sukhebhyaḥ) |
| Ablative | सुखात् (sukhāt) | सुखाभ्याम् (sukhābhyām) | सुखेभ्यः (sukhebhyaḥ) |
| Genitive | सुखस्य (sukhasya) | सुखयोः (sukhayoḥ) | सुखानाम् (sukhānām) |
| Locative | सुखे (sukhe) | सुखयोः (sukhayoḥ) | सुखेषु (sukheṣu) |
Descendants
References
- Sir Monier Monier-Williams (1898) A Sanskrit-English dictionary etymologically and philologically arranged with special reference to cognate Indo-European languages, Oxford: Clarendon Press, page 1220