Definify.com
Definition 2024
առ
առ
Old Armenian
Preposition
առ • (aṙ)
- (with dative) because of, due to
- առ նախանձու ― aṙ naxanju ― because of jealousy
- առ ահի, երկիւղի ― aṙ ahi, erkiwłi ― for fear, through fear
- առ վշտին ― aṙ vštin ― because of the sorrow
- առ ձերում անմտութեան ― aṙ jerum anmtutʿean ― because of your folly
- առ տկարութեա՞ն ինչ, թէ առ չարակամութեան ― aṙ tkarutʿea?n inčʿ, tʿē aṙ čʿarakamutʿean ― because of weakness or malice?
- առ խոնարհութեւն իւրում ― aṙ xonarhutʿewn iwrum ― because of own humility
- առ յոյժ յիմարութեան ― aṙ yoyž yimarutʿean ― because of stupidity
- առ չարութեան ― aṙ čʿarutʿean ― for malice, through malice
- կայթել/խայտալ առ խնդութեան ― kaytʿel/xaytal aṙ xndutʿean ― to leap for joy
- (with dative) near, at
- առ նմա ― aṙ nma ― near him
- նստել, բազմել առ ումեմն/ումեք ― nstel, bazmel aṙ umemn/umekʿ ― to sit down near any one
- (with dative) to
- արդարացուսջիք զնա առ հօր իւրում ― ardaracʿusǰikʿ zna aṙ hōr iwrum ― make excuses for him to his father
- (with accusative) to, towards, in the direction of (a person)
- առ ինքն կոչէր զամենայն իշխանս ― aṙ inkʿn kočʿēr zamenayn išxans ― was calling all princes to him
- առ իս ― aṙ is ― to me
- առ նա երթալ ― aṙ na ertʿal ― to go to him
- գնաց առ դուքսն ― gnacʿ aṙ dukʿsn ― he is gone to the duke
- եկեալ է առ քեզ թագաւորն հայոց Արշակ ― ekeal ē aṙ kʿez tʿagaworn hayocʿ Aršak ― Armenian king Arshak has come to you
- (with accusative) near, at, on, in
- առ մեզ բնակեալ է ― aṙ mez bnakeal ē ― is living with us
- առ դուրս հնձանին ― aṙ durs hnjanin ― at the doors of the wine press
- առ ափն ծովուն ― aṙ apʿn covun ― at the shore of the sea
- առ իս է յամենայն ժամ ― aṙ is ē yamenayn žam ― he is always near me
- առ հայս եւ առ յոյնս ― aṙ hays ew aṙ yoyns ― among the Armenians and Greeks
- ոչ է նոյնպէս առ անգղիացիս ― očʿ ē noynpēs aṙ angłiacʿis ― it is not even among the English
- առ արտաքս ― aṙ artakʿs ― on the outside
- առ երի ― aṙ eri ― near, towards
- առ ժամ մի ― aṙ žam mi ― at present, for the moment
- առ այժմ ― aṙ ayžm ― now
- առ ետեղ ― aṙ eteł ― there, in that very place, in the same place; immediately, directly, forthwith
- առ ե՞րբ ― aṙ e?rb ― when? until when?
- առ երեկս ― aṙ ereks ― towards the evening
- առ երեսս ― aṙ eress ― externally, apparently
- առ ի յետոյք ― aṙ i yetoykʿ ― things past
- առ ի ներքոյ ― aṙ i nerkʿoy ― under
- (with accusative) to
- առ մեծամեծս եւ առ իշխանս, առ ազատս եւ շինականս, ողջոյն ― aṙ mecamecs ew aṙ išxans, aṙ azats ew šinakans, ołǰoyn ― to grandees and princes, to azats and peasants, greetings!
- առ նոսա ― aṙ nosa ― to them
- ասէր առ նոսա ― asēr aṙ nosa ― was saying to them
- աղաղակէր առ նա այր մի ― ałałakēr aṙ na ayr mi ― a man was calling him
- յաւելաւ առ հարս իւր ― yawelaw aṙ hars iwr ― he joined to his forefathers
- եւ ետու առ նոսա զթուղթս թագաւորին ― ew etu aṙ nosa ztʿułtʿs tʿagaworin ― I gave the papers of the king to them
- յարգոյ՝ մեծարու է առ ամենեսին ― yargoy, mecaru ē aṙ amenesin ― he is respected by all men
- պարտ է լինել ազնուաբարոյ առ անձն եւ առ այլս ― part ē linel aznuabaroy aṙ anjn ew aṙ ayls ― it is right to respect one's self as well as other
- առ մահ վիրաւորեալ ― aṙ mah viraworeal ― wounded to death or mortally wounded
- առ մահ մեղանչել ― aṙ mah mełančʿel ― commit a deadly sin
- (with accusative) with regard to; relatively to; in comparison to
- դարձեալ առ այպիսի ճշմարիտ ասացածս անպատշաճ հարցուածս մատուցանեն ― darjeal aṙ aypisi čšmarit asacʿacs anpatšač harcʿuacs matucʿanen ― again they are asking improper question with regard to these true sayings
- որպէս առ մի մարդ՝ այսպէս առ բոլոր աշխարհս ― orpēs aṙ mi mard, ayspēs aṙ bolor ašxarhs ― as with regard to one person, so towards the whole world
- որպէս լոյս առ խաւար ― orpēs loys aṙ xawar ― as light in comparison to darkness
- հեղգ առ ուսումն ― hełg aṙ usumn ― lazy concerning the study
- սէգ իսկ էր առ հանդերձս ― sēg isk ēr aṙ handerjs ― was proud with regard to clothing
- առ հասարակ ― aṙ hasarak ― common, general, universal generally, universally
- (with accusative) about
- ասաց եւ առակ մի նոցա առ այն... ― asacʿ ew aṙak mi nocʿa aṙ ayn... ― he told them a fable about...
- (with accusative) for, for the purpose of
- հանդերձ քո մի՛ լիցի առ ի պճնել, այլ միայն առ ի պէտս մարմնոյ ― handerj kʿo mí licʿi aṙ i pčnel, ayl miayn aṙ i pēts marmnoy ― let not your clothing be for adornment, but only for the needs of the body
- եւ ժողովեալ մանկունս առ ի նիւթ վարդապետութեանն... ― ew žołoveal mankuns aṙ i niwtʿ vardapetutʿeann... ― and gathering children for the purpose of teaching...
- առ ի յայրել ― aṙ i yayrel ― for burning
- առ ի տեսանել զնա ― aṙ i tesanel zna ― to see him
- առ սրբել ― aṙ srbel ― in order to purify
- առ յիշատակ ― aṙ yišatak ― for the memory, for the remembrance
- առ զարդ ― aṙ zard ― ornamental, by way of ornament
- (with accusative) because of, due to
- առ ի չգիտանս եկեր ― aṙ i čʿgitans eker ― he ate because of not knowing
- առ ցավս ճչել ― aṙ cʿavs ččʿel ― to cry because of pains
- առ նախանձ ― aṙ naxanj ― out of jealousy
- առ սէր ― aṙ sēr ― out of love
- առ ի՞նչ ― aṙ i?nčʿ ― how? why? for what cause?
- առ իցէ ինձ ― aṙ icʿē inj ― no matter to me! what does it matter to me?
- առ իցեն այն ամենայն ― aṙ icʿen ayn amenayn ― of what use is all that?
- (with accusative) by
- բան առ բան ― ban aṙ ban ― word by word
- (with accusative) per
- առ այր ― aṙ ayr ― to each person, apiece
- գառն մի առ օր ― gaṙn mi aṙ ōr ― a lamb per day
- նկանակ մի առ այր ― nkanak mi aṙ ayr ― a bread to each man
- (with accusative) for, as
- զնա առ աստուածս ունին ― zna aṙ astuacs unin ― they take him for a god
- առ բարեկամս ունիմ զնա ― aṙ barekams unim zna ― I keep him for my friend
- առ ոչինչ համարել ― aṙ očʿinčʿ hamarel ― to consider a worthless thing/individual
- (with ablative) because of, due to
- առ չգոյէ ― aṙ čʿgoyē ― not having, because he had not
- առ ի չգոյէ հիւթոյ երկրին ― aṙ i čʿgoyē hiwtʿoy erkrin ― because of the absence of moisture in the earth
- առ չգիտելոյ ― aṙ čʿgiteloy ― ignorantly
- (with ablative) for, for the purpose of
- առ ի ցուցանելոյ արար ― aṙ i cʿucʿaneloy arar ― did for the purpose of showing
- առ իմէ՞ ― aṙ imē? ― why? for what cause or reason?
- (with ablative) at, near
- խնդրեսցես զիմաստութիւն առ ի չարաց՝ եւ ոչ գտցես ― xndrescʿes zimastutʿiwn aṙ i čʿaracʿ, ew očʿ gtcʿes ― you will look for wisdom with the wicked, but you won't find it
- (with ablative) from, from the side
- առ ի քէն ― aṙ i kʿēn ― from you, from your side
- առ հօրէ ― aṙ hōrē ― from the father; paternal
- եղբայր առ մօրէ ― ełbayr aṙ mōrē ― brother on the side of the mother
- առ ի ծառոյն ― aṙ i caṙoyn ― from near the tree
- առ մէնջ ― aṙ mēnǰ ― from us
- (with instrumental) at, near, in the region of
- ոմն անկաւ առ ճանապարհաւ ― omn ankaw aṙ čanaparhaw ― someone fell near the road
- եւ անդ էր առ լերամբն երամակ մի խոզաց ― ew and ēr aṙ lerambn eramak mi xozacʿ ― and there near the mountain there was a herd of swine
- առ եզերբ գետոյ ― aṙ ezerb getoy ― at the bank of the river
- առ երկրաւ ― aṙ erkraw ― on the ground
- (with instrumental) at the time of
- առ ջրհեղեղաւն ― aṙ ǰrhełeławn ― at the time of the deluge
- առ հնօքն թագաւորօքն ― aṙ hnōkʿn tʿagaworōkʿn ― at the time of olden kings
- առ թագաւորութեամբ Տրդատայ ― aṙ tʿagaworutʿeamb Trdatay ― under the reign of Tiridates
- առ նովին ժամանակաւ ― aṙ novin žamanakaw ― at that time, then
- (with instrumental) in comparison with
- աղէտք քո ոչինչ են առ իմովս ― ałētkʿ kʿo očʿinčʿ en aṙ imovs ― your misfortune is nothing in comparison of mine
- զի՞նչն է յարդ առ ցորենաւ ― zi?nčʿn ē yard aṙ cʿorenaw ― what's straw in comparison with wheat
- սակաւ ինչ է այդ առ պարտեօքս՝ զոր ունիմ առ քեզ ― sakaw inčʿ ē ayd aṙ parteōkʿs, zor unim aṙ kʿez ― it is little in comparison of what I owe you
- (as a prefix) translating Ancient Greek πρός (prós)
- առբերեմ ― aṙberem ― bring forward
- առդնեմ ― aṙdnem ― propose
Usage notes
The word has the combining forms առ- (aṙ-) and առա- (aṙa-). The final -ա- (-a-) in the latter may be the conjunction -ա- (-a-) or may have an etymological value.
Derived terms
|
References
- Petrosean, H. Matatʿeay V. (1879), “առ”, in Nor Baṙagirkʿ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Ačaṙean, Hračʿeay (1971–1979), “առ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Dictionary of Armenian Root Words] (in Armenian), 2nd edition, Yerevan: University Press, published 1926–1935
- J̌ahukyan, Geworg (2010), “առ”, in Sargsyan, Vahan, editor, Hayeren stugabanakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), Yerevan: Asoghik, ISBN 978-9939-50-121-5
- Abrahamyan, Ašot (1976) Grabari jeṙnark [A Handbook of Old Armenian] (in Armenian), 4th edition, Yerevan: Luys
- Martirosyan, Hrach (2010), “aṙ”, in Etymological Dictionary of the Armenian Inherited Lexicon (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 8), Leiden, Boston: Brill, page 100
Etymology 2
From the aorist stem of առնում (aṙnum).
Noun
առ • (aṙ)
- taking, capture, seizure
- plunder, pillage
- առ աւար, առ եւ ապուռ ― aṙ awar, aṙ ew apuṙ ― booty
- յառ յապուռ ― yaṙ yapuṙ ― by plundering, sacking, pillaging
Declension
i-type
| singular | plural | ||
|---|---|---|---|
| nominative | առ (aṙ) | առք (aṙkʿ) | |
| genitive | առի (aṙi) | առից (aṙicʿ) | |
| dative | առի (aṙi) | առից (aṙicʿ) | |
| accusative | առ (aṙ) | առս (aṙs) | |
| ablative | առէ (aṙē) | առից (aṙicʿ) | |
| instrumental | առիւ (aṙiw) | առիւք (aṙiwkʿ) | |
| locative | առի (aṙi) | առս (aṙs) |
References
- Petrosean, H. Matatʿeay V. (1879), “առ”, in Nor Baṙagirkʿ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Awetikʿean, G.; Siwrmēlean, X.; Awgerean, M. (1836–1837), “առ”, in Nor baṙgirkʿ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy