Definify.com
Definition 2024
այր
այր
Armenian
Pronunciation
- (Eastern Armenian, standard) IPA(key): [ɑjɾ]
Noun
այր • (ayr)
- (archaic, poetic) man
- (archaic, poetic) husband, spouse
- (archaic, poetic, figuratively) brave person, daredevil
Declension
i-type, animate (Eastern Armenian)
| singular | plural | |||
|---|---|---|---|---|
| nominative | այր (ayr) | այրեր (ayrer) | ||
| dative | այրի (ayri) | այրերի (ayreri) | ||
| ablative | այրից (ayricʿ) | այրերից (ayrericʿ) | ||
| instrumental | այրով (ayrov) | այրերով (ayrerov) | ||
| locative | — | — | ||
| definite forms | ||||
| nominative | այրը/այրն (ayrə/ayrn) | այրերը/այրերն (ayrerə/ayrern) | ||
| dative | այրին (ayrin) | այրերին (ayrerin) | ||
| 1st person possessive forms (my) | ||||
| nominative | այրս (ayrs) | այրերս (ayrers) | ||
| dative | այրիս (ayris) | այրերիս (ayreris) | ||
| ablative | այրիցս (ayricʿs) | այրերիցս (ayrericʿs) | ||
| instrumental | այրովս (ayrovs) | այրերովս (ayrerovs) | ||
| locative | — | — | ||
| 2nd person possessive forms (your) | ||||
| nominative | այրդ (ayrd) | այրերդ (ayrerd) | ||
| dative | այրիդ (ayrid) | այրերիդ (ayrerid) | ||
| ablative | այրիցդ (ayricʿd) | այրերիցդ (ayrericʿd) | ||
| instrumental | այրովդ (ayrovd) | այրերովդ (ayrerovd) | ||
| locative | — | — | ||
Etymology 2
From Old Armenian այր (ayr); see below.
Pronunciation
- (Eastern Armenian, standard) IPA(key): [ɑjɾ]
Noun
այր • (ayr)
Declension
i-type, inanimate (Eastern Armenian)
| singular | plural | |||
|---|---|---|---|---|
| nominative | այր (ayr) | այրեր (ayrer) | ||
| dative | այրի (ayri) | այրերի (ayreri) | ||
| ablative | այրից (ayricʿ) | այրերից (ayrericʿ) | ||
| instrumental | այրով (ayrov) | այրերով (ayrerov) | ||
| locative | այրում (ayrum) | այրերում (ayrerum) | ||
| definite forms | ||||
| nominative | այրը/այրն (ayrə/ayrn) | այրերը/այրերն (ayrerə/ayrern) | ||
| dative | այրին (ayrin) | այրերին (ayrerin) | ||
| 1st person possessive forms (my) | ||||
| nominative | այրս (ayrs) | այրերս (ayrers) | ||
| dative | այրիս (ayris) | այրերիս (ayreris) | ||
| ablative | այրիցս (ayricʿs) | այրերիցս (ayrericʿs) | ||
| instrumental | այրովս (ayrovs) | այրերովս (ayrerovs) | ||
| locative | այրումս (ayrums) | այրերումս (ayrerums) | ||
| 2nd person possessive forms (your) | ||||
| nominative | այրդ (ayrd) | այրերդ (ayrerd) | ||
| dative | այրիդ (ayrid) | այրերիդ (ayrerid) | ||
| ablative | այրիցդ (ayricʿd) | այրերիցդ (ayrericʿd) | ||
| instrumental | այրովդ (ayrovd) | այրերովդ (ayrerovd) | ||
| locative | այրումդ (ayrumd) | այրերումդ (ayrerumd) | ||
Synonyms
Old Armenian
Etymology 1
From Proto-Armenian *aynr, from *anir, from Proto-Indo-European *h₂nḗr. See also առն (aṙn).
Noun
այր • (ayr)
- man, adult male
- քաջ արանց ― kʿaǰ arancʿ ― emperor
- վատ արանց ― vat arancʿ ― coward
- այր երեւելի ― ayr ereweli ― personage
- այր իւրաքանչիւր ― ayr iwrakʿančʿiwr ― every one, every person, every body
- այր ոք ― ayr okʿ ― a person, someone
- այր ընդ արամբ, այր զարամբ ― ayr ənd aramb, ayr zaramb ― in competition; with emulation
- այր ցընկեր ― ayr cʿənker ― one to another
- ընդ այր եւ ընդ կին ― ənd ayr ew ənd kin ― the men as well as the women, both men and women
- առ այր, յայր ― aṙ ayr, yayr ― each person, a head, a man
- այր խաղաղութեան ― ayr xałałutʿean ― peaceful man
- այր գործոյ ― ayr gorcoy ― ingenious, active man
- այր զօրութեան ― ayr zōrutʿean ― valorous man
- այր մահու ― ayr mahu ― guilty, worthy of death
- այր պատերազմի ― ayr paterazmi ― belligerous, warlike, martial man
- արք արեանց ― arkʿ areancʿ ― sanguinary, bloody men
- այր Աստուծոյ ― ayr Astucoy ― man of God
- այր եւ ձի, առն եւ ձիոյ ― ayr ew ji, aṙn ew jioy ― cavalry, horse
- husband, spouse
- առն տալ ― aṙn tal ― to marry
- առն՝ արանց լինել ― aṙn, arancʿ linel ― to get, to be married
- man of courage
Declension
anomalous
Usage notes
The word has three combining forms: առն- (aṙn-), այր- (ayr-) and ար- (ar-).
Derived terms
Terms derived from այր (ayr)
|
|
|
Descendants
References
- Petrosean, H. Matatʿeay V. (1879), “այր”, in Nor Baṙagirkʿ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Awetikʿean, G.; Siwrmēlean, X.; Awgerean, M. (1836–1837), “այր”, in Nor baṙgirkʿ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Ačaṙean, Hračʿeay (1971–1979), “այր”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Dictionary of Armenian Root Words] (in Armenian), 2nd edition, Yerevan: University Press, published 1926–1935
- Martirosyan, Hrach (2010), “ayr₁”, in Etymological Dictionary of the Armenian Inherited Lexicon (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 8), Leiden, Boston: Brill, page 61
- Godel, Robert (1975) An introduction to the study of classical Armenian, Wiesbaden: Dr. Ludwig Reichert Verlag, page 34
Etymology 2
The origin is uncertain. Has been compared to Ancient Greek ἄντρον (ántron, “cave”) and Hittite [script needed] (ḫariya-, “valley”).
Noun
այր • (ayr)
Declension
i-type
Derived terms
|
|
Descendants
- Armenian: այր (ayr) (ayr)
References
- Petrosean, H. Matatʿeay V. (1879), “այր”, in Nor Baṙagirkʿ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Awetikʿean, G.; Siwrmēlean, X.; Awgerean, M. (1836–1837), “այր”, in Nor baṙgirkʿ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Ačaṙean, Hračʿeay (1971–1979), “այր”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Dictionary of Armenian Root Words] (in Armenian), 2nd edition, Yerevan: University Press, published 1926–1935
- Martirosyan, Hrach (2010), “ayr₂”, in Etymological Dictionary of the Armenian Inherited Lexicon (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 8), Leiden, Boston: Brill, page 62